भारत–पाकिस्तान टकरावको प्रभाव नेपालसम्म

द नेप्लिज संवाददाता

२५ वैशाख २०८२, बिहीबार

विराटनगर — भारत र पाकिस्तानबीचको पुरानै शत्रुता फेरि सैन्य रूपमा चर्किएको छ। भारतले पाकिस्तानमाथि गरेको हवाई आक्रमणपछि दुवै मुलुकबीचको सम्बन्ध तनावपूर्ण बन्दै गएको छ। मंगलबार राति गरिएको यस आक्रमणलाई भारतीय पक्षले ‘अपरेसन सिन्दुर’ नाम दिएको छ। यस कारबाहीपछि दक्षिण एसियामा सैन्य द्वन्द्वको जोखिम पुनः चुलिएको छ भने नेपाल–भारत सीमासम्म यसको प्रभाव देखिन थालेको छ।

भारतीय रक्षा मन्त्रालयले दिएको जानकारी अनुसार मई ६ को राति १ः०५ देखि १ः३० बजेसम्म भारतीय वायु सेनाले पाकिस्तान र पाकिस्तान–प्रशासित कश्मीरका नौ स्थानमा लक्षित हवाई आक्रमण गरेको छ। भारतीय पक्षका अनुसार ती आक्रमण आतंकवादी पूर्वाधार ध्वस्त पार्ने उद्देश्यले गरिएको हो।

तर पाकिस्तानले यस घटनालाई सार्वभौमिकतामाथिको अतिक्रमण भन्दै गम्भीर आपत्ति जनाएको छ। प्रधानमन्त्री शाहबाज शरीफले राष्ट्रको नाममा सम्बोधन गर्दै भारतले गम्भीर गल्ती गरेको आरोप लगाउँदै भने, ‘हाम्रो सार्वभौमिकताको रक्षा गर्न कुनै कसर बाँकी राखिने छैन।’

दुवै पक्षमा दर्जनौंको मृत्यु, सयभन्दा बढी घाइते
पाकिस्तानी सेनाले जारी गरेको विज्ञप्तिमा भारतीय आक्रमणमा २६ जना सर्वसाधारणसहित ३१ जनाको मृत्यु भएको तथा ५७ जना घाइते भएको उल्लेख छ। अर्कोतर्फ पाकिस्तानले जवाफी आक्रमणमा उत्रिँदा भारतमा पनि मानवीय क्षति भएको पुष्टि भारतीय पक्षले गरेको छ। भारतीय सेनाका अनुसार पाकिस्तानको आक्रमणबाट १५ जना सर्वसाधारणको मृत्यु भएको छ भने ४३ जना घाइते भएका छन्।

रणनीतिक शस्त्र र आणविक जोखिमको चासो
दुवै मुलुक आणविक हतियारसहितका रणनीतिक सैन्य शक्तिका रूपमा चिनिएका छन्। भारतसँग ५ हजार किलोमिटरभन्दा बढी दूरीमा मार हान्नसक्ने अग्नि–५ क्षेप्यास्त्र र एन्टी–ब्यालिस्टिक मिसाइल प्रणाली रहेको छ। पाकिस्तानसँग पनि शाहीन सिरिजका सर्ट र मिडियम रेन्ज क्षेप्यास्त्र छन्, यद्यपि उससँग इन्टरकन्टिनेन्टल ब्यालिस्टिक मिसाइल छैन।

अन्तर्राष्ट्रिय सुरक्षा विश्लेषकहरूले अवस्था थप जटिल भए आणविक तनाव बढ्न सक्ने चेतावनी दिएका छन्। यस सन्दर्भमा राष्ट्रसंघ, अमेरिका, चीन, रूस, बेलायत, फ्रान्स, टर्की, जापान र इरानजस्ता राष्ट्रहरूले दुवै पक्षलाई संयमता अपनाउन आग्रह गरेका छन्। ‘संवेदनशील परिस्थितिमा कूटनीतिक संवाद नै स्थायीतर्फको मार्ग हो,’ राष्ट्रसंघीय महासचिवको कार्यालयबाट जारी विज्ञप्तिमा भनिएको छ।

अमेरिकाले भारत र पाकिस्तानबीचको झडपलाई नजिकबाट नियालिरहेको बताएको छ ।'अमेरिकी अधिकारीहरू दुवै पक्षसँग सम्पर्कमा छन् । दक्षिण एसियामा दीर्घकालीन शान्ति र क्षेत्रीय स्थिरता कायम राख्न र जिम्मेवार बन्न आग्रह गरिरहेको छ,' अमेरिकी विदेश मन्त्रालयले भनेको छ ।

गएराति अमेरिकी विदेशमन्त्री मार्को रुबियोले अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पको भनाइ दोहोर्‍याएका थिए । उनले आक्रमण र दुई देशबीचको तनाव चाँडै समाप्त हुनेछ र शान्तिपूर्ण समाधानतर्फ काम गर्ने उनले बताएका थिए ।

नेपाल–भारत सीमामा कडाइ : सशस्त्र निगरानी र परिचयपत्र अनिवार्य
यस क्षेत्रीय तनावको प्रभाव नेपालमा पनि देखिएको छ। भारतसँग सीमा जोडिएका विभिन्न नाकाहरूमा सुरक्षा सतर्कता बढाइएको छ। विशेषगरी धनुषा जिल्लास्थित जटही र भिट्ठामोड नाकामा सशस्त्र प्रहरी बल र नेपाल प्रहरीको संयुक्त टोली परिचालित गरिएको छ।

जटही नाकामा खटिएका प्रहरी नायब उपरीक्षक प्रमोद रायका अनुसार हाल सीमाबाट हुने आवतजावतमा कडाइ गरिएको छ। ‘परिचयपत्र बिना कसैलाई आवतजावत गर्न दिइँदैन,’ उनले भने, ‘शंकास्पद गतिविधिमा संलग्न देखिएकाहरूको निगरानी भइरहेको छ।’

सीमा क्षेत्रमा सुरक्षा कडाइसँगै स्थानीय व्यापारी र यात्रु प्रभावित भएका छन्। प्रशासनले आकस्मिक अवस्था आउन सक्ने भन्दै सीमावर्ती क्षेत्रका नागरिकलाई सतर्क रहन आग्रह गरेको छ।

तनाव समाधानका लागि वार्ता अपरिहार्य
भारत–पाकिस्तानबीच पुनः चर्किएको तनावले न केवल क्षेत्रीय शान्ति र स्थायित्वमा असर पारिरहेको छ, तर तेस्रो मुलुकहरू, विशेषगरी छिमेकी राष्ट्रहरूमा समेत यसको असर परिरहेको छ। यस्ता परिस्थितिमा सैन्य समाधानभन्दा संवाद, कूटनीति र संयमता नै दीर्घकालीन स्थायित्वको आधार बन्नसक्छ। इतिहासले समेत देखाएको छ—दुवै मुलुकले बारम्बार युद्धको मूल्य तिर्दा पनि दीर्घ समाधान संवादबाटै खोजेका छन्।

प्रकाशित : २५ वैशाख २०८२, बिहीबार 05:56