के सुन अझै महँगो हुने हो ?

द नेप्लिज संवाददाता

८ वैशाख २०८२, सोमबार

सुनको मूल्य वृद्धिको प्रमुख कारण अन्तर्राष्ट्रिय बजारमै लुकेको छ । अमेरिकी केन्द्रीय बैंक फेडरल रिजर्भले ब्याजदर घटाउने संकेत दिएपछि डलरको आकर्षण घटेको छ । त्यसले विश्वभरका लगानीकर्तालाई सुरक्षित सम्पत्ति मानिने सुनतर्फ तानिएको छ ।

विराटनगर– नेपाली बजारमा सुनको मूल्यले इतिहासमै पहिलोपटक तोलामा एक लाख ९१ हजार रुपैयाँको मनोवैज्ञानिक सीमा पार गरेको छ । नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघले सोमबार छापावाल सुनको मूल्य तोलाको १ लाख ९१ हजार नेरु तोकेको छ, जुन अहिलेसम्मकै सबैभन्दा उच्च मूल्य हो ।

पछिल्ला केही सातादेखि निरन्तर उकालो लागिरहेको सुनको मूल्यले नेपाल मात्र होइन, विश्वव्यापी चिन्ता र अनिश्चितताको संकेत बोकेको विश्लेषकहरू बताउँछन् । नेपालमा दैनिक उपभोगका वस्तुहरूको महँगीसँग जुझिरहेको आम जनताका लागि यो मूल्यवृद्धि थप भार बन्दै गएको छ ।

अन्तर्राष्ट्रिय कारण : डर, अस्थिरता र सुरक्षित लगानीको खोजी
सुनको मूल्य वृद्धिको प्रमुख कारण अन्तर्राष्ट्रिय बजारमै लुकेको छ । अमेरिकी केन्द्रीय बैंक फेडरल रिजर्भले ब्याजदर घटाउने संकेत दिएपछि डलरको आकर्षण घटेको छ । त्यसले विश्वभरका लगानीकर्तालाई सुरक्षित सम्पत्ति मानिने सुनतर्फ तानिएको छ ।

त्यसमाथि इरान–इजरायल तनाव, रुस–युक्रेन युद्ध तथा विश्वव्यापी आर्थिक मन्दीको आशंकाले सुनको मागमा ह्वात्तै वृद्धि गराएको हो । सुरक्षित लगानीको पर्याय मानिने सुनको माग बढ्दा यसको मूल्य नयाँ उच्चतामा पुगेको हो ।

आन्तरिक पक्ष : माग घट्दो, आपूर्ति संकुचित
नेपालमा भने सुनको मूल्य वृद्धिले उल्टो असर पारेको देखिन्छ । चाडपर्व वा विवाहको सिजन नहुँदा पनि मूल्य अत्यधिक बढ्नुले उपभोक्ताहरूलाई टाढा बनाएको व्यवसायीहरूको भनाइ छ । ‘अहिले धेरैजसो ग्राहक त मूल्य सोध्न मात्रै आउँछन्, किन्ने आँट गर्दैनन्,’ एक सुन व्यवसायीले भने ।

नेपाल राष्ट्र बैंकका अनुसार गत आर्थिक वर्षमा सुनको आयात झण्डै ३९ प्रतिशतले घटेको छ । सुन महँगो हुँदा आयातमा समेत असर परेको हो । यो आपूर्ति पक्ष कमजोर हुनु र मागमा सानोतिनो घटबढ हुँदा समेत मूल्य अझ चर्किनुको कारण बनेको हो ।

मूल्य अन्तरले बढाएको तस्करीको जोखिम
नेपालमा सुनको भन्सार दर २० प्रतिशत रहेको छ भने भारतमा त्यो ६ प्रतिशत मात्र छ । यस्तो भन्सार असन्तुलनले तस्करीको जोखिम बढाएको छ । नेपाली बजारमा सुन महँगो हुँदा भारतीय बजारबाट अवैध तरिकाले सुन भित्र्याउने क्रम बढ्ने चिन्ता छ । यसले सरकारको राजस्वमा समेत असर पार्ने खतरा छ ।

के सुन अझै महँगो हुने हो ?
यदि हालको वैश्विक अस्थिरता, केन्द्रीय बैंकहरूको सुन भण्डारण वृद्धि र अमेरिकी नीतिहरूको प्रभाव यथावत् रह्यो भने विश्लेषकहरूका अनुसार आगामी केही महिनाभित्रै सुनको मूल्य तोलामा २ लाख रुपैयाँ नाघ्न सक्ने अनुमान छ ।
‘विश्व बजार स्थिर नभएसम्म सुनको मूल्य घट्ने सम्भावना कम देखिन्छ,’ एक अर्थविश्लेषक भन्छन्, ‘नेपाल जस्तो आयातमा निर्भर अर्थतन्त्रलाई यसको असर गम्भीर हुन्छ ।’

सुनको मूल्य वृद्धिले नेपालमा आम उपभोक्तालाई मात्र नभइ सरकार, व्यवसायी र समग्र अर्थतन्त्रलाई असर पारेको छ । अन्तर्राष्ट्रिय अस्थिरता र घरेलु नीतिगत कमजोरीबीच नेपालमा सुनको भाउ दिनप्रतिदिन चुलिँदै जानु गम्भीर सन्देश हो — जसको दीर्घकालीन समाधान खोज्न अब ढिला गर्नु हुँदैन ।

प्रकाशित : ८ वैशाख २०८२, सोमबार 11:52